Thẩm định dự án XPMARKET, những điều cần biết về hệ sinh thái XRPL

I - Tổng quan về hệ sinh thái XRPL

XRP Ledger hay XRPL là một blockchain mã nguồn mở được triển khai vào năm 2012 bởi ba nhà sáng lập của Ripple.
XRPL có tốc độ giao dịch rơi vào khoảng 1500 TPS, tốc độ giao dịch khoảng 3-5 giây và phí giao dịch khá rẻ. Mức tiêu thụ năng lượng của XRPL khiến nó trở thành một trong những blockchain “xanh” nhất. Bên cạnh đó, XRPL cũng cung cấp nhiều loại dịch vụ liên quan đến thanh toán và tài chính. 

Khác với các blockchain Layer 1 thông thường sử dụng PoS hay PoW, XRPL sử dụng cơ chế đồng thuận Federated Consensus độc đáo làm phương pháp giao dịch, vì vậy XRPL không có chức năng staking.
Trong giai đoạn tháng 10/2021 - 9/2022, mỗi ngày mạng XRPL thực thi khoảng 1-2 triệu giao dịch. 
Tuy nhiên, số lượng tài khoản được kích hoạt mới lại có chiều hướng suy giảm:
trung bình 5000 - 6000 tài khoản một ngày vào giai đoạn 10/2021 - 3/2022 suy giảm còn khoảng hơn 1000 tài khoản một ngày vào giai đoạn 3/2022 tới nay.
Hệ sinh thái của XRPL cũng khá thô sơ:
Có rất ít dapps và hầu hết không có thông tin. Chỉ có một số dapps trong đó được feature trên trang web của XRPL. Hầu hết là ví/dịch vụ thanh toán. Về DeFi thì còn chưa có DEX/Lending & Borrowing/Aggregator, hay chưa có mảng NFT. Các mảng khác cũng chỉ có 1-2 dapps.
Như vậy, sức hút của XRPL là rất kém, không hề thu hút các builders tới xây dựng hệ sinh thái. Hơn nữa Ripple, tổ chức đứng sau XRPL còn đang vướng vào vụ kiện đã kéo dài vài năm với SEC, đây là một điểm trừ rất lớn.

II - Concept

XPmarket là một bộ giải pháp toàn diện được xây dựng trên XRP Ledger bao gồm nhiều sản phẩm như data agreegator, DEX, launchpad, NFT marketplace dành cho toàn bộ người dùng từ cơ bản đến nâng cao của hệ sinh thái này. 
Các dịch vụ dựa trên blockchain hiện nay về mặt bằng chung thì phần đáng kể là khó sử dụng và phức tạp với đại chúng. XPmarket được sinh ra nhằm giải quyết vấn đề này, tạo ra một công cụ dễ sử dụng và thân thiện với người dùng.

Tệp khách hàng: Traders trên XRPL
Các team làm sản phẩm muốn gọi vốn trên XRPL: Nghệ sĩ NFT
Do số lượng Dapps trên XRPL còn ít và khá hạn hẹp, bộ sản phẩm của dự án là tương đối cần thiết để đáp ứng những nhu cầu cơ bản của một người sử dụng DeFi, đặc biệt với những đối tượng nêu trên. (ví dụ là trên hệ sinh thái của XRP thì chưa có launchpad hay NFT marketplace)

Sản phẩm:

1. XPMarket 

XPmarket là data aggregator - công cụ tổng hợp dữ liệu. XPmarket có những chức năng sau:
Portfolio: Công cụ quản lý tài sản. Khi connect ví với XPmarket, user sẽ nắm được toàn bộ thông tin từ ví của mình:
Tổng số tài sản trong ví
Tổng giá trị các token hệ XRPL tính bằng USD
Tổng giá trị các token hệ XRPL tính bằng XRP
Cảnh báo tự động về những token cần user đánh giá lại: mức vàng (có thể là dự án chết. xuất hiện khi Twitter của dự án inactive 30 ngày trở lên), mức đỏ (có thể là scam. xuất hiện khi dự án xoá tài khoản Twitter.)
Tên token
Tổng giá trị của từng token tính bằng USD và XRP
Tổng tài sản tính bằng số lượng token
Thông tin về số người và số lượng token nắm giữ trong từng ví
Số trustlines kết nối với token
Các thông tin hữu ích (trạng thái KYC, network validator, link web,...)
Số follow trên Twitter của dự án
Latest Trustlines: Chức năng được đặc biệt phát triển cho những người đang tìm những dự án mới và muốn tham gia càng sớm càng tốt. Latest Trustlines tự động quét toàn bộ hệ thống, tìm và liệt kê ra những dự án dưới 10 ngày tuổi. Latest Trustlines sẽ đưa ra overview về các thông số của dự án và tạo trustline cho dự án mà không cần phải truy cập vào bất cứ một trang web thứ 3 nào. 
XRPL top 100: Tool này sẽ liệt kê ra top những dự án lớn và active nhất trên mạng XRPL với một số tiêu chí sau: Có ít nhất 1500 holders, Twitter của dự án, ví chiếm hơn 10% tổng cung sẽ được loại trừ khỏi vốn hoá (trừ ví sàn)
XRPL tokens: Nếu một dự án không đủ điều kiện vào top 100 thì sẽ được liệt kê ra ở đây. Với tool này thì user có thể tìm thấy cả những dự án lớn nhất và những dự án mới được tạo.
XRPL Tree Map: Công cụ giúp trực quan hoá trạng thái thị trường trên XRPL, giúp user xem được size của từng dự án so với toàn thị trường cũng như là biến động giá trong vòng 24 giờ
Ngoài ra thì XPmarket cũng phục vụ như là một hub kết nối trung gian giữa các sản phẩm của nó. Để truy cập vào một sản phẩm bất kỳ, người dùng không cần vào những sản phẩm đơn lẻ mà có thể truy cập tất cả thông qua XPmarket.

2. Phygital NFT

Loại NFT đặc biệt của XPmarket được bảo chứng bởi tài sản vật chất.
Mỗi một loại NFT vật chất sẽ được làm bởi một vật liệu đặc biệt nhằm gia tăng giá trị nội tại của nó; nếu users quyết định sở hữu phiên bản vật lý thì NFT sẽ được burn khỏi mạng. Hơn nữa việc nắm giữ NFT sẽ cấp cho người dùng những đặc quyền trên hệ thống.

3. DEX: 

Được tích hợp hoàn toàn vào giao diện XPmarket
Swap nhanh chóng và tiện lợi: user không cần mất công tìm pair trade mà khi đang chọn xem 1 token bất kỳ thì user chỉ cần nhập token cần swap vào và hệ thống sẽ tự động ghép pair.

4. NFT Marketplace (chưa có thông tin)

5. Launchpad (chưa có thông tin)

Bộ sản phẩm của XPmarket tương đối bình thường, ngoại trừ data aggregator và Phygital NFT. Công cụ tổng hợp dữ liệu tuy không mới nhưng khá tiện lợi vì ngoài tổng hợp các nguồn dữ liệu trong chuỗi, nó còn tích hợp các sản phẩm giúp user có cảm giác liền lạc và hoàn toàn nắm bắt được thông tin trong chuỗi. Về Phygital NFT: đây có thể là sản phẩm bước ngoặt của XPmarket, việc bảo chứng NFT bởi một vật thể có thực là một cách làm sáng tạo của đội ngũ, nó đánh vào tâm lý người dùng rằng “NFT” là cái gì đó ảo và không sờ, cầm nắm được. NFT sẽ giống như một bản xác nhận sở hữu số của vật thể đó hơn.

Cơ hội dành cho XPmarket chưa có phương thức trực tiếp để tương tác trực tiếp với hệ sinh thái XRPL XRP Ledger vẫn trong giai đoạn phát triển đầu
có 1 tỷ pool sẵn sàng hỗ trợ sự phát triển của XPmarket trên mạng XRPL.
(đã hỏi CEO về pain point của khách hàng. tuy nhiên CEO từ chối trả lời mà nói rằng thay vì tập trung vào vấn đề thì tập trung vào các cơ hội dành cho XPmarket thì sẽ là tốt hơn trên góc độ marketing) -> không rõ ràng vấn đề của khách hàng và vấn đề cần giải quyết -> từ góc độ business thì đây là một điểm trừ lớn do dự án không clear sẽ phục vụ đối tượng nào và giải quyết vấn đề gì.

III. Mô hình kinh doanh:

Hiện tại mới có duy nhất sản phẩm là data agreegator và DEX, ngoài ra chưa có thông tin gì thêm. Sàn DEX sẽ kiếm tiền bằng cách thu phí giao dịch từ người dùng thực hiện giao dịch -> mô hình truyền thống 
Ngoài ra từ những sản phẩm chưa launch như NFT marketplace hay Launchpad thì có thể suy ra rằng dự án sẽ kiếm tiền từ việc thu phí giao dịch NFT hoặc ăn % từ vốn gọi được trên Launchpad.
Cần thêm thông tin để đánh giá.

IV. Năng lực cạnh tranh

Đội ngũ nhân sự:
- CEO Artur Kirjakulov: Tiến sĩ Blockchain, từng làm community manager ở CoinMarketCap, còn lại không có gì khác. LinkedIn có ~1500 followers và 500+ connection
- CMO Audrius Vrubliauskas: Profile khá dày với nhiều kinh nghiệm ở mảng marketing. Từng là Head of Growth tại NordVPN. LinkedIn có ~3500 followers và 500+ connection
- CTO Arminas Keraitis: Profile cực kỳ dày với nhiều kinh nghiệm về lập trình bằng các ngôn ngữ khác nhau. LinkedIn có ~630 followers và 500+ connection
Đội ngũ cố vấn: Không có thông tin
Nếu chỉ xét riêng đội ngũ nhân sự thì đây là một đội ngũ có năng lực/độ ảnh hưởng ở mức khá - đánh giá ở mức 3 / 4. Tuy nhiên không có thông tin về đội ngũ cố vấn. 

V. Năng lực đối tác

Backers:
-  Proof of Hedge: Quỹ đầu tư của Pháp. Không có thông tin/web. 
- Ripple Labs: Công ty lớn. Dev của XRPL.
- Top Trader Ventures: Quỹ đầu tư của Nga, không có tên tuổi, portfolio không có gì nổi bật 
 Partners:
    - Supra Oracle: Giải pháp oracle uy tín được nhiều blockchain tài trợ: Dfinity, Tezos, Polygon. Đôi ngũ phát trển uy tín và dày dạn kinh nghiệm.
    - The British Blockchain Association: Tổ chức phi lợi nhuận với mạng lưới trải rộng khắp thế giới. LinkedIn có 11k followers.
Dàn backer không có gì nổi bật ngoại trừ Ripple Labs. Đây chính là key backer vì XPmarket theo như thông tin dự án cung cấp. Nếu dự án được sự hậu thuẫn của dev mạng XRPL thì đây là một điểm cộng lớn. Tuy nhiên, khi tìm lại thông tin trên mạng thì hoàn toàn không có thông tin về sự hợp tác này. Như vậy không rõ Ripple Labs có phải đối tác của XPmarket hay không.
Về partner thì khá ổn do được hậu thuẫn thì một giải pháp oracle uy tín -> có thể mở rộng ảnh hưởng ra off-chain và được hậu thuẫn bởi TBBA có mạng luới rất rộng -> có thể tận dụng để đẩy mạnh marketing.

VI. Năng lực truyền thông và bán hàng

Chưa có thông tin về chiến dịch truyền thông/bán hàng.
Có 2 kênh truyền thông chính là Telegram và Twitter
Telegram: Chỉ có hơn 400 người. Tuy nhiên dev khá active và trả lời nhiệt tình.
Twitter: Có ~13k followers. Tuy nhiên không có hoạt động gì cụ thể, chỉ update thông tin là chính. Ngoài ra tương tác cũng khá kém, chỉ khoảng dưới 10 likes 1 bài -> số follow có thể là ảo
Bên team dev cũng nói rằng có 60.000 monthly active users, và các user này hoàn toàn organic và không có marketing. Tuy nhiên con số này không kiểm chứng được, và dựa vào số lượng thành viên cùng mức độ tương tác trong cộng đồng thì có thể suy đoán con số này đã bị thổi phồng. 
Có thể dự án chưa bước vào giai đoạn marketing nên chưa đẩy mạnh về mảng này. Tuy nhiên dự án đã đến giai đoạn có sản phẩm và chuẩn bị IEO trong vài tháng tới, tại sao lại chưa marketing? -> cần đặt dấu hỏi

VII. Kế hoạch phát triển

Roadmap đang đi khá đúng kế hoạch, tuy nhiên quá sơ sài và không chi tiết. Ví dụ: kế hoạch thu hút người dùng? Kế hoạch marketing? Những hoạt động cần thiết như vậy không được nêu ra.

VIII. Tài chính

Gọi vốn: 
- Pre-seed round: 200k$
- Seed round: 800k$
Ngoài ra không có thêm thông tin gì khác về kế hoạch sử dụng vốn hoặc quản lý vốn.

IX. Kế hoạch kinh doanh
chưa có thông tin

X. Định giá

Giá public 0/02$ => dự án định giá tại vòng public là 10 triệu USD.
Định giá khá thấp so với hầu hết các dự án. 
XI. Quản trị rủi ro
Rủi ro thị trường: giá cả biến động, thị trường đang downtrend
Rủi ro công nghệ: rủi ro bị hack,..

XII. Tokenomics và cung cầu

- Token cho các vòng bán chiếm khá nhiều (39%), có thể dự đoán dự án không có tiềm lực tài chính mạnh, việc team và advisor chỉ chiếm 15%, không rõ team nắm bao nhiêu và advisor nắm bao nhiêu, nếu team nắm ít thì có khả năng không gắn bó với dự án, huy động được vốn rồi có nguy cơ bỏ dự án không muốn làm
- Việc phân bổ khá hợp lý nhưng chưa rõ ràng ở marketing, liquidity, listing
Use case: Khá đa dạng.
- Với XPmarket: 
    - Users: nắm giữ token sẽ cấp quyền truy cập vào những tính năng cao cấp cho người dùng
 - Dev: Cấp quyền edit độc lập với trang thông tin của dự án trên XPmarket mà không cần xác thực -> không hay vì các dự án có thể lợi dụng điều này để scam; launch các chiến dịch marketing trên XPmarket.
 -Với DEX: 
    - Users: nắm giữ token sẽ được truy cập vào những offer đặc biệt từ các đối tác
    - Dev: có thể trả token để dự án được đưa lên trang nhất, trả phí cho các chiến dịch marketing
Với Launchpad: token dùng để mua NFT -> NFT sẽ tương ứng với một số lượng slot 
tham gia IDO.
Với marketplace:
 Dev: nắm giữ một số token nhất định sẽ cấp quyền mint NFT, cũng như trả phí KYC cho dự án      
Nhìn chung use case cho token tương đối đa dạng, khuyến khích người sử dụng XPmarket  nắm giữ token chứ không xả. Có thể là một yếu tố tốt cho động lực tăng giá trong tương lai.